Maatschappelijke onrust
Het maatschappelijk debat over onderwerpen die raken aan het (dagelijks) leven van grote aantallen Nederlanders, wordt volop gevoerd. Denk hierbij aan de oorlog in Oekraïne, het conflict in Israël en de Palestijnse gebieden, corona, klimaat, vluchtelingen, stikstof, jaarwisseling en zwarte piet. Het kunnen uiten van je mening en dus ook ongenoegen is – zolang dit binnen de grenzen van de wet gebeurt – essentieel voor een vitale democratie. Er is echter een trend zichtbaar waarbij dit debat aan de grenzen van de wet voorbijgaat. Dit heeft maatschappelijke onrust, strafbare feiten en (ernstige) openbare orde verstoringen tot gevolg, al dan niet aangejaagd via sociale media.
Maatschappelijke onrust is te omschrijven als (zichtbare) collectieve gedragingen in situaties die voortkomen uit maatschappelijk ongenoegen. Maatschappelijk ongenoegen is een gevoel van angst, onzekerheid, onvrede of miskenning ten gevolge van ongrijpbare fenomenen zoals onder andere globalisering, klimaatverandering, migratie en ongelijkheid.
Gemeenten, Openbaar Ministerie, politie en maatschappelijke organisaties hebben binnen verschillende fasen van maatschappelijk ongenoegen en maatschappelijke onrust elk een eigen rol bij preventie, dialoog en handhaving. Dat vraagt om intensivering van de samenwerking, bespreking van dilemma’s in dat kader en een gezamenlijk handelingsperspectief aan de voorkant.
Onze gezamenlijke inzet is erop gericht om - anticiperend op maatschappelijke ontwikkelingen - een verbindend overheidsoptreden te bewerkstelligen. We vertrouwen daarbij op de kracht van de 2,1 miljoen inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen in Midden-Nederland. En bouwen als één overheid samen met hen aan een vreedzame samenleving.
Documenten en links
Uit SCP-data rondom tevredenheid en vertrouwen in de Nederlandse instituties en democratie blijkt dat de tevredenheid met de democratie in de afgelopen decennia redelijk stabiel is gebleven.
Datum:
Auteur:
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
4
BZK ziet vragen rond vertrouwen en wantrouwen in instituties als relevante achterliggende factoren voor beleidskwesties op meerdere terreinen. Het doel van deze expertsessie is om op hoofdlijnen de stand op te maken van de kennis op dit terrein en om daarnaast handelingsperspectieven voor de overheid te identificeren in de omgang met institutioneel wantrouwen.
Datum:
Auteur:
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
3
De Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden legt de nadruk op de verwevenheid van verschillende dreigingen en beschrijft zeven doorsnijdende thema's die de samenhang tussen de dreigingen laten zien. Dit dreigingslandschap vertaalt zich vervolgens in een integrale strategische koers en integrale sturing op nationale veiligheid.
Datum:
Auteur:
Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
46
Met dit doorlopend onderzoek brengt het SCP periodiek de stemming in ons land in kaart en peilt het vertrouwen van Nederlanders in de politiek en instituties. Uit de resultaten blijkt dat de stemming halverwege 2023 nog steeds negatief is in vergelijking met de afgelopen vijftien jaar.
Datum:
Auteur:
Sociaal enCultureel Planbureau
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
90
De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur, de Raad voor het Openbaar Bestuur en de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving komen in dit advies tot de conclusie dat er sprake is van een stapeling van onwenselijke brede welvaartsverschillen tussen regio’s in Nederland. Zij vinden dat er daarom in de volle breedte van het overheidsbeleid meer aandacht en ruimte voor de structurele ontwikkeling van regio’s nodig is. Alleen dan kan er sprake zijn van een toekomst met brede welvaart, in élke regio in Nederland.
Datum:
Auteur:
Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur, Raad voor het Openbaar Bestuur en Raad voor Volksgezondheid en Samenleving
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
102
Het Sociaal en Cultureel Planbureau kijkt in de reeks Verschil in Nederland naast economisch kapitaal ook naar de verdeling van andere hulpbronnen: sociaal, cultureel en persoonskapitaal. Het hebben van een netwerk dat steun biedt of je verder helpt; kunnen voldoen aan wat de moderne maatschappij van iemand vraagt (zoals het kunnen gebruiken van een computer of de Engelse taal spreken); niet alleen fysiek gezond zijn, maar ook mentaal; en hoe je eruitziet: het zijn allemaal elementen die bepalend zijn voor posities in de samenleving, en die de kansen van mensen kunnen vergroten of beperken.
Datum:
Auteur:
Sociaal en Cultureel Planbureau
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
106
De Atlas van Afgehaakt Nederland verkent de ruimtelijke weerslag van de verschillende vormen van ‘afhaken’, zoals die onder meer door de Commissie Remkes, Andrés Rodríguez-Pose, Floor Milikowski, het SCP en Caspar van den Berg op de politiek-maatschappelijke agenda zijn gezet. Welke mensen en welke groepen haken af? En op welke plekken haken veel mensen af? Welke ruimtelijke patronen van ‘afgehaaktheid’ zijn er te onderscheiden in Nederland? Wat zijn de oorzaken en omstandigheden die tot afhaken leiden? Welke samenhang is er met sociale, economische en culturele factoren?
Datum:
Auteur:
Josse de Voogd & René Cuperus
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
116
De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) moet vaststellen dat het draagvlak voor het handelen van de overheid niet vanzelfsprekend meer is. Steeds vaker wordt haar optreden met argwaan bekeken. Dat tast de slagkracht van de overheid aan. Waarom treden mensen hun overheid steeds vaker met wantrouwen tegemoet? Wat is nodig om de relatie tussen overheid en burger te herstellen? Het waren deze vragen die de Raad aanzette om in de zomer van 2021 een verkenning naar het gezag van de overheid op te starten.
Datum:
Auteur:
Raad voor het Openbaar Bestuur
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
66
Een beschouwing over de regionale dimensie van maatschappelijk onbehagen, die uitmondt in handelingsperspectieven voor de Rijksoverheid.
Datum:
Auteur:
Berg, C. van den en Kok, A.
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
96
Een kritische beschouwing van de stand van zaken op het gebied van fear of crime studies, bezien vanuit het perspectief van de zo begeerde 'maatschappelijke impact'.
Datum:
Auteur:
Marnix Eysink Smeets
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
18
Dit essay gaat in op de vraag hoe je als vertegenwoordiger van de landelijke overheid gerichter en beter kunt luisteren naar wat er in de samenleving speelt.
Datum:
Auteur:
Marnix Eysink Smeets
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
38
Analyse van de voedingsbodem van de ordeverstoringen in vier Noord-Brabantse steden.
Datum:
Auteur:
Hans Moors et al.
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
86
Voor u ligt de MIA (Maatschappelijke Impact Afwegen): een instrument voor een snelle weging van de impact van een beleidskeuze op maatschappelijke stabiliteit, sociale cohesie en onbehagen. Dit instrument helpt beleidsmakers om te bespreken wat de mogelijke impact van beleid is op hoe wij samen leven en wonen, op verschillen tussen groepen mensen en op hoe mensen zich verhouden tot de overheid. De MIA heeft een theoretische basis, maar biedt een praktisch stappenplan.
Datum:
Auteur:
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Verwey Jonker Instituut
Documenttype:
Plan van aanpak
Aantal pagina’s:
19
Het Regionaal Bestuurlijk Politie Overleg (RBPO) heeft aan het Verwey-Jonker Instituut en de Rijksuniversiteit Groningen gevraagd om een analyse uit te voeren van maatschappelijke onrust in Noord-Nederland op basis van enkele concrete casussen. En om op grond daarvan tot praktische inzichten te komen en een handelingsperspectief (richtinggevend) te bieden voor het openbaar bestuur.
Datum:
Auteur:
Verwey Jonker Instituut. Wonderen, R. van, Postmes, T.
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
37
In dit verslag van het ministerie van Algemene Zaken over de jaarlijkse dag voor communicatieprofessionals bij de Rijksoverheid worden de handvatten verwoord die werden geboden tijdens de verschillende workshops van de communicatiedag.
Datum:
Auteur:
Ministerie van Algemene Zaken
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
27
Door het ministerie van BZK is aan Bureau Beke gevraagd om een onderzoek uit te voeren naar mogelijke aanpak tegen niet-strafbare problematische gedragingen.
Datum:
Auteur:
Kuppens, J., Wolsink, J. en Ferwerda, H.
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
53
Dit rapport heeft tot doel de instrumenten in kaart te brengen die een gemeente c.q. een burgemeester ten dienste staan om problematisch gedrag met ondermijnende effecten tegen te gaan.
Datum:
Auteur:
Verwey-Jonker Instituut
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
46
In deze verkenning wordt ingegaan op de vraag wat het betekent als de overheid in crisismodus blijft staan.
Datum:
Auteur:
Willemieke Hornis en Boudewijn Steur
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
20
Op deze website staan meer dan 150 verwijzingen naar leer- en ondersteuningsaanbod voor gemeenten op het gebied van maatschappelijke stabiliteit.
Naar websiteOntdek hoe u kunt worden geholpen bij het omgaan met maatschappelijke onrust en ongenoegen in uw gemeente.
Naar websiteVeel gemeenten zoeken naar manieren voor het omgaan met maatschappelijk ongenoegen en onrust. Dit handelingskader maatschappelijke onrust helpt door overzicht en richting te geven.
Naar websiteAgenda
Roadshow 'Online aangejaagde ordeverstoringen'
Nieuws
Bijeenkomsten en evenementen | 22 apr. 2024
Roadshow online aangejaagde ordeverstoringen 4 juni bij gemeente De BiltIn samenwerking met het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) en Project Online Content Moderatie (PrOCoM) van het ministerie van Justitie en Veiligheid organiseert Bureau RVS op 4 juni een roadshow over online aangejaagde ordeverstoringen. Tijdens de roadshow presenteren we het nieuwe barrièremodel online aangejaagde ordeverstoringen van het CCV. Wil je meer weten over het barrièremodel?
Onderzoeken en rapporten | 22 apr. 2024
Fenomeenanalyse soevereinenbeweging in Nederland 'Met de rug naar de samenleving’ beschikbaarDe grootste urgentie is het beschermen van onze democratische rechtsstaat en het voorkomen dat mensen in kwetsbare posities en hun kinderen de dupe worden. Dat is een belangrijke conclusie uit de fenomeenanalyse van de soevereinenbeweging. Deze analyse is een coproductie van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), de Nationale Politie en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
Bijeenkomsten en evenementen | 14 mrt. 2024
Save the date: 4 juni roadshow over barrièremodel online aangejaagde ordeverstoringenWeet jij wat je moet doen als professional bij (dreigende) online aangejaagde ordeverstoringen? De online wereld is heel dichtbij, maar soms ook heel ver weg. Veel partijen in de veiligheidsketen zoeken naar manieren om op te treden tegen strafbare en onrechtmatige online uitingen die een gevaar opleveren voor de openbare orde. Wat kun je als gemeente nu eigenlijk wel en niet? Dit en meer komt aan de orde tijdens de roadshow op 4 juni.
Achtergrondinfo | 15 feb. 2024
Bureau RVS verspreidt enquête over fenomeen soevereinen/autonomenMaatschappelijke onrust is een breed thema. Zo heeft Bureau RVS in samenwerking met Hogeschool Inholland een enquête verspreid onder de gemeenten in Midden-Nederland om het fenomeen soevereinen/autonomen in beeld te brengen. Ook besteedt het programma aandacht aan complexe demonstraties waarover 1 februari een kennissessie plaatsvond. Je vindt de powerpoint van die kennissessie in dit nieuwsartikel.
Bijeenkomsten en evenementen | 22 jan. 2024
Meld je nu aan voor de kennissessie complexe demonstraties 1 februariOp donderdag 1 februari 2024 organiseren bureau RVS, (enkele leden van) de ambtelijke werkgroep Maatschappelijke onrust en de politie een kennissessie over complexe demonstraties. Het doel van de sessie is het verstevigen van de samenwerking in de regio Midden-Nederland rond het thema Maatschappelijke onrust in het algemeen en de aanpak van complexe demonstraties in het bijzonder. Daarnaast streven we ernaar de kennis over handelingsperspectief m.b.t. de aanpak van complexe demonstraties te vergroten. Wil je deelnemen aan de kennissessie?